Leonidenregen boven de wereldzeeën.      FL00268_.wmf (1032 bytes)

Hoge kwaliteit
Meteorenfeest
Voortgang project
Oproep
Scheepsposities


De periode 17 tot 20 november zal bij velen van u wellicht nog lang in het geheugen blijven, tenminste wanneer u op de goede lengte voer en daar onder de heldere nachthemel werd getrakteerd op een ware regen van vallende sterren, de beroemde Leoniden. Afgelopen september is er aan de meeste schepen die meteorologische waarnemingen verrichten een verzoek gedaan om in die bewuste periode ’s nachts een extra blik op de nachthemel te werpen en vast te leggen hoeveel meteoren men waar kon nemen. Vlak voor het zover was is nog een keer een herinnering van deze oproep tot het Leoniden-waarnemingsproject verzonden en dat bleek niet tegen dovemansoren gezegd.

Nu ik dit stukje schrijf is het 18 december 2001, precies één maand na de uitbarsting van vallende sterren. Op dit moment zijn er van ruim 40 vaartuigen observaties binnengekomen. Sommige schepen hebben meerdere malen hun bevindingen doorgestuurd, een aantal zelfs meerdere malen per dag gedurende 16 t/m 20 november.

Een voorlopige blik op de binnengekomen resultaten maakt me bijzonder blij. De kwaliteit van het binnengekomen materiaal is zonder uitzondering uitmuntend te noemen. Praktische iedere deelnemer heeft nauwgezet volgens de kleine waarneeminstruktie gewerkt en een groot bestand aan gegevens vastgelegd.

Hoge kwaliteit

Juist door deze accuratesse is het nu mogelijk om met het verzamelde materiaal verder te werken. Een aantal astronomische organisaties gaat daar de komende tijd mee bezig. Er wordt getracht om een zo nauwkeurig mogelijk beeld samen te stellen van de totale hoeveelheid stofdeeltjes die de aarde op haar baan in die drie dagen heeft ‘opgeveegd’. Juist de waarnemingen vanaf de wereldzeeën zijn van cruciaal belang om de continuïteit in het stofdichtheidsplaatje te realiseren.

Tot nu toe waren er vaak grote expedities naar verafgelegen streken waar waarnemers hun best deden om de meteoortellingen zo nauwkeurig mogelijk te doen. Toch bleven dat altijd gegevens die van een beperkt deel van de wereldbol beschikbaar kwamen. Met name grote watervlakten als de Pacific en Atlantic bleven redelijk grote witte vlekken in de grafiek. Wellicht kunnen we nu met de huidige waarnemingen vanaf de schepen die witte vlekken sterk ineen laten schrompelen.

Uiteraard is het einddoel, die detaillering van de stofdichtheid van de Leonidenzwerm, belangrijk, maar één ding doet me eigenlijk nog veel meer deugd, namelijk het enthousiaste gevoel wat zich van vele kapiteins, stuurlieden en andere bemanningsleden meester maakte toen ze de enorme aantallen meteoren met eigen ogen konden aanschouwen. Uit de binnengekomen berichten blijkt dat sommigen werkelijk de show van hun leven hebben gezien, 10 vallende sterren in 10 seconden werd meerdere malen gerapporteerd.

Meteorenfeest

Die reacties kwamen vooral naar voren onder het puntje ‘remarks’ aan het eind van de waarnemingsrapporten. Een paar daarvan wil ik   u alvast niet onthouden:

  • Kapitein Schoolbraid van de Maracas Bay, varend ter hoogte van Cuba: Several members of the crew observed a magnificent display of the first band of the Leonid meteors. At 04.20 lt.(09.20z) The counts were around 10/15 per minute, by  09.40z the counts had increased to 25-30 per minute and frequency remained steady for about 40 minutes then decreasing as daulight emerged.
  • Eef Willems (PDZS), voor de oostkust van de VS, in zijn waarneming van 18 nov, tussen 1009 en 1014z 38 meteoren. Het kwartier daarna noteerde hij er nog weer 68,  hoogste aantal was 5 in 3 seconden. Eén ‘explodeerde’ achter de wolken. En zo ging het maar door. Iets verder oostwaarts voer de PDXQ. Tweede stuurman v.d.Jagt en eerste stuurman Armee meldden tussen 06.30 en 0930z 120 meteoren.

Het was voor mij persoonlijk een heel leuke verrassing om te zien dat Willem Armee daar nu meedeed aan het meteorenproject terwijl ik hem talrijke malen als stuurman aan boord van het weerschip Cumulus heb meegemaakt op mijn reizen naar Ocean Weather Station Lima   (57N 20W) en Mike (66N 02E).

Willem, jij en al die andere zeelieden ontzettend veel dank voor de zeer waardevolle bijdrage aan het in kaart brengen van deze bijzondere meteorenregen.


Voortgang project

De komende tijd zal nog veel rekenwerk verzet moeten worden. Te zijner tijd, vermoedelijk het voorjaar van 2002, wordt een groot eindrapport opgemaakt. Dat zal worden gepubliceerd via verschillende kanalen. In ieder geval zal het op Internet te vinden zijn onder het volgende adres(URL) 
http://www.weerboek.nl   onder het item Meteor-project of meteoren.


Oproep

Hoewel we van veel schepen de waarnemingen snel binnen hadden, is het mogelijk dat de verzending van gegevens vanaf sommige locaties, zoals de Pacific, met problemen te kampen heeft gehad.

Om er zeker van te zijn dat ALLE waarnemingen ons bereiken volgt hier een oproep aan alle schepen die mee hebben gedaan:

 
In de onderstaande lijst vindt u een overzicht van de call-signs van schepen die waarnemingen hebben ingestuurd en de datums waarop dat is gebeurd. Sommige hebben meer waarnemingen op één bepaalde datum ingezonden. Mocht het zijn dat u ontdekt dat uw waarneming (callsign)op bepaalde datum(s) NIET in deze lijst is terug te vinden dan stellen we het bijzonder op prijs om alsnog de gegevens te ontvangen die u ongetwijfeld nog op papier hebt genoteerd. Graag ontvangen we die gegevens dan per post.

Het verzendadres is: PMO-KNMI, ter attentie van J. Schaap, PO box 201,  3730 AE De Bilt,  The Netherlands.

meteor-waarneming ontv. op Callsign/naam schip
18       Nov JGQH/Ryofu Maru, JDWX/Kofu Maru, PFJI/Kielgracht, PGFE,
V7CB7/Iver Explorer, PGRE, PHHB, PFCZ, PCGR, PDHW, PFDI, PFDH/Nedlloyd Houtman, PCQL/Ankergracht, V7CZ8, C6QD2/Maracas Bay, JSVY/Shirase.
20-11 PGWY,   PCBI.
17/18-11 GKFY/Baltic Eider.
17-11, 18-11 ELLG3, PEDS, PJKM.
17-11, 20-11 PDAH
18-11, 19-11  Seifu Maru, PDXQ, PGRQ/Pelagia, PJKX/Jumbo Challenger
19-11, 20-11  PGEB.
16-11, 17-11, 18-11  PBBU, JPBN/Keifu Maru
17-11, 18-11, 19-11 PFPQ/Looiersgracht , PCTG/Archangelgracht, PDWG.
17/18-11, 19-11, 20-11 ZQHM2.
18-11, 19-11, 20-11 PCBV.
17-11, 18-11, 19-11, 20-11 PDYI/Elandsgracht, PEAJ/Iver Example, PDZS,  PEXU/Iver Pride, PCSS/Indonesia.



Ook voor de volgende Leonidenstroom, medio november 2002 zijn de verwachtingen hoog gespannen.

Opnieuw lijken we kans te maken op grote aantallen meteoren. Nauwkeurige analyse van de nu verkregen waarnemingen kan wellicht nog een gedetailleerdere verwachting voor 2002 opleveren. We houden u in ieder geval op de hoogte.

Tot slot wil ik Jan Schaap, en al zijn buitenlandse collega’s,  bijzonder bedanken voor zijn enorme medewerking om dit unieke project mogelijk te maken. Het bood ons beiden in ieder geval een mooie kans om het reguliere meteorologische waarnemingswerk van de zeelieden op de wereldzeeën op een bijzondere manier onder de aandacht van een groter publiek te brengen. Veel kranten in Nederland hebben de aankondiging van de huidige waarnemingscampagne in hun edities  opgenomen.

Jacob Kuiper
Coördinator Leonidenwaarnemingscampagne 2001 vanaf de wereldzeeën.
e-mail: kuiper@knmi.nl


Op het bijgaande kaartje ziet u een voorlopige indicatie van de scheepsposities die gedurende de waarnemingsperiode ruwweg werden ingenomen. Duidelijk wordt dat de spreiding over alle zeegebieden heel mooi is en zonder twijfel zal bijdragen aan de gedetailleerdheid in uitkomst van het rekenwerk.Leonidshipsredres.jpg (56195 bytes)

Opmerking: Omdat nog zeer recent enkele nieuwe waarnemingen binnen kwamen, zijn in het hier getoonde kaartje niet alle scheepsposities zichtbaar. De lijst met callsigns is bijgewerkt tot en met 18 december en is daardoor completer. Bron, copyright: KNMI/WPI

leo2001JosNijland.jpg (47852 bytes)De bijgaande foto is gemaakt door een van de leden van de Dutch Meteor Society tijdens de Sino-Dutch leonidexpedition naar China.  Hij toont een aantal fraaie Leoniden te station Myun. Doordat er een tijdopname is gemaakt zijn de sterren omgevormd tot kleine streepjes. De veel langere sporen zijn de Leoniden die in dat tijdsbestek aan de hemel verschenen.  Foto, copyright:Jos Nijland/DMS.